Κερσενστάινερ, Γκέοργκ

(Georg Kerschensteiner, Μόναχο 1854 – 1932). Γερμανός παιδαγωγός και θεωρητικός του σχολείου εργασίας. Εργάστηκε σε σχολεία της στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης, διετέλεσε εκπαιδευτικός σύμβουλος στο Μόναχο και τελικά διορίστηκε επίτιμος καθηγητής της παιδαγωγικής στο πανεπιστήμιο της πόλης. Επηρεάστηκε από τις κλασικές απόψεις του γερμανικού στοχασμού (αξιολογική φιλοσοφία, μορφολογική ψυχολογία), ιδιαίτερα από τις αντιλήψεις του Γερμανού παιδαγωγού Λιτς αλλά και σε μεγάλο βαθμό από τις απόψεις για την παιδαγωγική σπουδαιότητα της εργασίας του Αμερικανού παιδαγωγού και φιλοσόφου Ντιούι. Για τον Κ., η παιδαγωγική εργασία συνδύαζε ουσιαστικά μια ηθική και γενικότερα μορφωτική λειτουργία και σημασία, με την οποία το παιδί κατορθώνει να ξεπεράσει τον εγωκεντρισμό του και να επιδοθεί σε αντικειμενική δημιουργική δραστηριότητα, ιδιαίτερα όταν αποσκοπεί στην κατασκευή του ολοκληρωμένου και τέλειου έργου (που θα τεθεί στην κρίση των άλλων). Κατά την αντίληψη αυτή, η προέχουσα αξία της εργασίας δεν είναι αυτή της ωφελιμότητάς της –χωρίς αυτή να υποτιμάται– αλλά περισσότερο οι αξίες της αλήθειας, της ηθικής και της ομορφιάς, τις οποίες καλλιεργεί. Εξάλλου, πηγή των αξιών αυτών κατά τον Κ. δεν είναι το μεμονωμένο άτομο αλλά το εθνικό κράτος, που για τον λόγο αυτό έχει το δικαίωμα να επιδιώξει και να επιβάλει τους σκοπούς αυτούς με την εκπαίδευση στα δημόσια σχολεία. Όμως, η λέξη εργασία δεν νοείται στην κυριολεξία της –δηλαδή ως υλική και παραγωγική πράξη, όπως εννοείται συνήθως–, αφού στα μη επαγγελματικά σχολεία διαλαμβάνει κύριες εργασίες μελέτης (για παράδειγμα, μια καλή μετάφραση ενός κειμένου). Έτσι, η χειρωνακτική εργασία για επαγγελματικούς σκοπούς περιορίζεται σε δική της, αναντικατάστατη λειτουργία, μόνο εφόσον αφορά την εκπαίδευση των εργατικών τάξεων. Η αντίληψη αυτή του Κ., όπως και του Λιτς, απομακρύνεται από την αντίληψη του Ντιούι περί προοδευτικού σχολείου, στην οποία είχε προσανατολιστεί στην αρχή του έργου του. Το κύριο έργο του Κ. είναι Η έννοια του σχολείου εργασίας (1912).